Projekt „Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy” LIFE11/NAT/PL/422 współfinansowany jest przez instrument finansowy LIFE+ Komisji Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański Park Narodowy.
Początek roku był okresem spotkań z ludnością posiadającą grunty, które w projekcie zostały ujęte jako tereny do renaturyzacji stosunków wodnych na odwodnionych mechowiskach. Obszary zostały wyznaczone przez sporządzoną w Projekcie tzw. ekspertyzę wodną. Dzięki niej poznaliśmy skalę i lokalizację potrzebnych interwencji. Pracujący nad nią w okresie 2014 - 2015 r. wspólny zespół wykonawców - botaników, siedliskoznawców, hydrologów, inżynierów z zakresu gospodarki wodnej, określił warunki ochrony obszarów kluczowych dla zachowania istniejących siedlisk przyrodniczych na terenie projektu oraz obszary, gdzie zachowane warunki wodno-glebowe dają szansę na poprawę walorów przyrodniczych. Dla tzw. obszarów konkurencyjnych zostały sporządzone programy funkcjonalno-użytkowe, umożliwiające wdrożenie założeń technicznych.
Dolina Górnej Biebrzy zawiera w swych granicach obszary o mocno zaburzonych funkcjach przyrodniczych, którymi są głównie tereny zmeliorowane. Celem prac melioracyjnych, przeprowadzonych głównie w latach 70 -80 XX wieku, było uregulowanie stosunków wodnych profilu glebowego w strefie korzeniowej roślin i zwiększenie produktywności siedlisk mokradłowych. Sprawne i prawidłowe funkcjonowanie obiektów melioracyjnych opiera się na dwóch prostych zasadach, którymi są: 1) zapewnienie właściwego odprowadzenia nadmiaru wody z obiektu; 2) umożliwienie poboru wody do nawodnień. W granicach obszaru projektu Górna Biebrza jest zlokalizowanych dziesięć obiektów melioracyjnych, uwzględnionych w ewidencji Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku oraz trzy obiekty, które są poza ewidencją. Łączna powierzchnia obiektów melioracyjnych wynosi 4 050,40 ha, a łączna długość rowów melioracyjnych - 455 km.
Skala negatywnego oddziaływania istniejących obiektów melioracyjnych przerasta nasze wcześniejsze szacunki. Całkowity koszt nakładów inwestycyjnych dostosowania obiektów melioracyjnych do potrzeb ochrony siedlisk z uwzględnieniem gospodarki rolnej został oszacowany na ok. 1,17 mln euro, gdy w projekcie zaplanowaliśmy ok. 101 400 euro. Odtworzenie urządzeń melioracyjnych będzie nakładało obowiązki. Niezbędne byłoby zobligowanie do aktywnego działania spółek wodnych oraz przywrócenie opłat na rzecz tych jednostek. Tymczasem takie spółki nie istnieją a akty prawa polskiego dostosowane do wymagań Dyrektywy Wodnej są cały czas na etapie zmieniających się projektów ustaw. Warunkiem niezbędnym do wprowadzenia w życie koncepcji zawartych w programach funkcjonalno-użytkowych, jest też pełna akceptacja społeczna zawartych zamierzeń. Problemem jest to, że na bezpośredni wpływ decyzyjny mamy jedynie do 8,1% (ok. 74 ha) gruntów położonych w zasięgu oddziaływania przewidywanych piętrzeń na rowach melioracyjnych (są to grunty o różnych formach władania w dyspozycji Biebrzańskiego Parku Narodowego, w tym grunty zakupione w Projekcie).
Spotkania z miejscową ludnością zostały przeprowadzone w dwojaki sposób - indywidualnie i grupowo. Odbyło się 95 indywidualnych spotkań, oraz zorganizowaliśmy 4 spotkania grupowe , w których udział wzięło 28 osób na 70 zaproszeń. W ich trakcie informowaliśmy ludność o naszych zamierzeniach co do obiektów melioracyjnych, ujętych w ekspertyzie wodnej, wyjaśnialiśmy cele środowiskowe tych przedsięwzięć, ich wpływ na warunki prowadzenia gospodarki rolnej. Równocześnie została przeprowadzona ankieta dotycząca aktualnego sposobu użytkowania gruntu, w której pytano właścicieli, m.in. o plany związane z rozwojem gospodarstw, sprzedaż gruntów, zgodę na przeprowadzenie działań inwestycyjnych w ramach Projektu. Dojście do porozumienia jest trudne. Rolnicy z góry zakładają, że zostaną podtopieni i nie będą mogli użytkować gruntów w celu zwiększania produkcji. Nie biorą pod uwagę coraz częściej występujących lat bardzo suchych w których umiejętność gospodarowania wodą odgrywać będzie wielką rolę, a gospodarka wodą nie może polegać wyłącznie na odwadnianiu. Ochrona przyrody jest dla nich nie po drodze, ponieważ utrzymują siebie i swoje rodziny z rolnictwa i nie widzą innych perspektyw zarabiania. Udało dojść się do porozumienia z właścicielami gruntów leżących w obszarze Kamiennej Nowej i Starej oraz Szuszalewa.
Osowiec - Twierdza 8
19-110 Goniądz
85 738 06 20
85 738 30 10
faks: 85 738 30 21
Anna.Bojsza@biebrza.org.pl
Zapraszamy do kontaktu
z nami w godzinach:
8:00 - 15:00