Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy

Sucholuby i ciepłoluby na Górnej Biebrzy

Pisaliśmy już o cennych gatunkach roślin związanych z siedliskami mokradłowymi: lipienniku Loesela, skalnicy torfowiskowej czy wierzbie lapońskiej. Dolina Górnej Biebrzy ma w zanadrzu wiele innych cennych i rzadkich gatunków flory, także kserotermicznych, czyli przystosowanych do życia w suchym i gorącym środowisku. Już w 1974 roku profesor Tadeusz Korniak opisał jedyne stwierdzone w Polsce stanowisko turzycy wąskolistnej Carex stenophylla, gatunku krytycznie zagrożonego i ginącego. Wielokrotnie prowadzone przez profesora na przestrzeni 40 lat obserwacje potwierdzają, że zadomowił się tu na stałe wraz z innymi ciepłolubnymi gatunkami. Carex stenophylla w tym roku nie owocuje i przez to jest bardzo trudna do odróżnienia od innej, turzycy delikatnej Carex supina (jedyne stanowisko na Podlasiu). Skupiska turzyc znajdują się na wzgórzu kemowym, w pobliżu torów kolejowych i stacji w Kamiennej Nowej. Szczyt pagórka do lat 70-tych ubiegłego wieku eksploatowany był jako żwirownia i nadal zauważalne jest sporadyczne wydobywanie żwiru. Obręb żwirowni jest również jedynym udokumentowanym stanowiskiem w Polsce odmiany czosnku wonego Allium ramosum gatunku rodzimego dla Kazachstanu, Mongolii czy Rosji. Bardzo prawdopodobne, że turzyce jak i odmiana czosnku zostały w okolice Kamiennej Nowej przywiezione niegdyś koleją, w czasach gdy możliwa była podróż do Grodna. Inne ciekawe gatunki roślin kserotermicznych zaobserwowane w okolicy żwirowni to czosnek kątowaty (Allium angulosum), leniec pospolity (Thesium linophyllon), szparag lekarski (Asparagus officinalis), pszonak sp. (Erysimum durum) i wiele innych.

W okolicy skupisk roślin kserotermicznych nadal zdarza się okazjonalne wydobycie żwiru co stwarza pewne zagrożenie dla ich populacji. Jednak dużo poważniejszym niebezpieczeństwem okazuje się nielegalne wyrzucanie śmieci w obrębie żwirowni. Pozbywanie się śmieci i nieczystości w ten sposób jest szkodą samą w sobie, jednak jeśli zostaną zrzucone na stok pagórka, na którym znajduje się jedyne znane w Polsce stanowisko rośliny umieszczonej w Czerwonej Księdze Roślin, to dzieje się krzywda niewyobrażalna. Przez czyjąś bezmyślność może na mapie Polski zginąć rzadki gatunek. A tak właśnie mogło się stać w tym przypadku. Na szczęście stanowisko przetrwa, mimo że ryzyko było duże!

Tekst i zdjęcia: A. Bojsza